Bắt đầu từ cuối tháng 6, trên hành trình dọc theo quốc lộ 4D từ thành phố Lào Cai vào trung tâm du lịch Sa Pa, du khách sẽ ngay lập tức bị cuốn hút, không thể dời mắt khỏi hai bên ven đường bởi những giỏ đào chín vàng được những người Dao, người Mông bày bán tràn ngập ven đường mà thoạt nhìn cứ ngỡ là những giỏ đựng gà vịt của người dưới xuôi.
Với đặc trưng khí hậu ôn đới, quanh năm mát mẻ, ngày mát đêm lạnh, từ lâu Sapa (Lào Cai) đã nổi tiếng gần xa là mảnh đất có nhiều thứ hoa trái đặc sắc, trong đó có đào. Cây đào Sapa vừa cho hoa đẹp, lại vừa cho quả ngon. Ở Sapa, cây đào có nhiều giống trồng khác nhau như đào Vàng, đào Vân Nam, đào H’Mông, đào Pháp, nhưng tất cả chúng đều được người dân lẫn du khách quen gọi bằng cái tên dân giã, rất Sapa đào núi hay đào rọ. Mỗi khi vào mùa, những trái đào chín lúc lỉu trên cây, cũng chính là lúc Sapa chào đón rất nhiều lượt khách gần xa, trong và ngoài nước đến tham quan, chiêm ngưỡng và thưởng thức thứ quả thơm ngon, mọng nước này.
Đào Sapa được bán rải rác bên vệ đường của cửa ngõ thị trấn, nhưng chủ yếu là được đưa đến các phiên chợ Sapa bằng sọt, rọ, lờ củ trên vai người H’Mông hoặc ít thì vận chuyển bằng xe thồ, còn nhiều hơn nữa thì dùng xe ôtô. Thức quả đặc sản này được xếp thành hình tháp và phủ kín khắp nơi trong chợ. Mặc dù thời tiết mát mẻ, nhưng đào Sapa vẫn phải được để ngỏ trong rọ cho thoáng khí, chứ lại cho đào vào túi nilông rồi thắt nút kín để trong thùng xe, ròng rã vận chuyển hàng trăm cây số thì đào sẽ bị thâm và dập nát không ngon.
“Đào rọ” ở đây có đặc điểm là trái nhỏ như chén uống nước chè, vỏ ngoài có lớp lông tơ mềm như nhung, nhưng lại cho mùi vị giòn thơm, chua rôn rốt. Bên cạnh đó, đào Sapa còn được chia thành hai loại là loại hột dính và hột rời, dựa trên việc hột có dính chắc vào với cùi thịt hay không. Cả hai loại đào này đều có cùi thịt màu trắng hay vàng. Quả đào có cùi thịt màu trắng thông thường có vị rất ngọt và ít chua, trong khi loại đào có cùi thịt màu vàng thường có vị chua rôn rốt kèm theo vị ngọt. Cầm trên tay trái đào Sapa mới hái, ít người có thể cầm lòng mà không nếm thử ngay. Vị chua thanh, giòn ngọt, hơi chát chát hòa quyện cùng mùi thơm đặc trưng không lẫn vào đâu của trái quả vùng Tây Bắc này sẽ mang đến cho người thưởng thức một cảm giác khác lạ, tưởng như đất trời Sapa hòa quyện trong từng trái đào.
Không giống với các loại hoa trái đặc sản khác của Lào Cai như thảo quả, mận Tam Hoa,…được trồng chuyên canh với số lượng lớn, đào Sapa mọc tự nhiên và nếu có trồng thì chủ yếu cũng chỉ lấy hoa. Đó cũng là lí do vì sao mà người dân bản địa chỉ có tầm dăm ba chục cân đào chín mang bán mỗi độ hè sang.
Sau khi thu hoạch về, những trái đào Sapa sẽ được người dân nơi đây cho vào những chiếc giỏ đan bằng thân tre và cây vầu, cái tên đào rọ cũng từ đây mà ra. Cách thức bày bán độc đáo này cũng tạo nên sự thú vị cho du khách.
