Đá vợ chồng là hai hòn đá thuộc khu di tích Bãi đá khắc cổ Sa Pa, nằm trong thung lũng Mường Hoa, xã Hầu Thào, huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai. Cặp đá có tư thế hướng về nhau, tìm đến nhau và có liên quan đến truyền thuyết về mối tình chung thủy của những đôi trai gái vượt lên mọi chông gai, thử thách, mong muốn tìm đến một cuộc sống ấm êm, hạnh phúc, nhưng tiếc thay, khi họ sắp sửa gặp nhau thì bị hóa thành đá.
Phía đầu bãi đá khắc cổ Sa Pa canhh con đường trục chính liên xã có một tảng đá hình người nằm phủ phục dưới vùng sình lầy, đầu quay xuống phía hạ huyện. Ở cuối bãi đá, cách đó tầm 2km, có một tảng đá lớn khác cũng hình người nằm phủ phục, mang hình dáng giống như tảng đá nói trên nhưng đầu lại quay lên.
Phía đầu bãi đá khắc cổ Sa Pa canhh con đường trục chính liên xã có một tảng đá hình người nằm phủ phục dưới vùng sình lầy, đầu quay xuống phía hạ huyện. Ở cuối bãi đá, cách đó tầm 2km, có một tảng đá lớn khác cũng hình người nằm phủ phục, mang hình dáng giống như tảng đá nói trên nhưng đầu lại quay lên.
Đồng bào H’Mông ở vùng Hầu Thào – Tả Văn có kể lại rằng: Từ lâu, ở mãi phương Bắc xa xôi đã xảy ra một cuộc chiến đấu thảm khốc giữa hai bộ tộc, mà cuối cùng kẻ chiến thắng là tộc trưởng tàn ác. Bên cạnh hắn còn có một tên phù thủy gian manh làm quân sư và tên này còn rắp tâm chiếm đoạt cô con gái duy nhất của tộc trưởng.
Tuy nhiên, nàng tiểu thư xinh đẹp, cô con gái của tộc trưởng lại đem lòng yêu mến con trai của vị tộc trưởng thất bại trong cuộc chiến đấu thảm khốc vừa qua. Tình yêu của đôi trai gái đẹp biết bao, được bao nhiêu người chúc phúc khi hai bộ tộc còn chung sống hòa bình, nhưng sau đó vì nghe lời xúi dục, xúc xiểm của tên quân sư gian ác mà cuối cùng chiến tranh giữa hai bộ tộc đã xảy ra. Dù vậy, đôi trai gái này vẫn quyết tâm bảo vệ hạnh phúc của mình và đã nắm tay nhau cùng trốn chạy về hướng nam, với mong muốn sẽ tìm được bến bờ hạnh phúc ở nơi xa lạ.
Được tin, cha của cô gái, tức vị tốc trưởng tàn ác đã huy động quân lính đuổi theo bắt giữa hai người. Tên phù thủy quân sư còn ức chế nguyện rặng nếu hai người đến suối Kim Hoa mà thoát trong đêm thứ 10 thì hắn chọn thất bại, còn sau 10 ngày mà chưa vượt qua được suối Kim Hoa thì đôi trai gái trẻ sẽ bị hóa đá.
Tuy nhiên, nàng tiểu thư xinh đẹp, cô con gái của tộc trưởng lại đem lòng yêu mến con trai của vị tộc trưởng thất bại trong cuộc chiến đấu thảm khốc vừa qua. Tình yêu của đôi trai gái đẹp biết bao, được bao nhiêu người chúc phúc khi hai bộ tộc còn chung sống hòa bình, nhưng sau đó vì nghe lời xúi dục, xúc xiểm của tên quân sư gian ác mà cuối cùng chiến tranh giữa hai bộ tộc đã xảy ra. Dù vậy, đôi trai gái này vẫn quyết tâm bảo vệ hạnh phúc của mình và đã nắm tay nhau cùng trốn chạy về hướng nam, với mong muốn sẽ tìm được bến bờ hạnh phúc ở nơi xa lạ.
Được tin, cha của cô gái, tức vị tốc trưởng tàn ác đã huy động quân lính đuổi theo bắt giữa hai người. Tên phù thủy quân sư còn ức chế nguyện rặng nếu hai người đến suối Kim Hoa mà thoát trong đêm thứ 10 thì hắn chọn thất bại, còn sau 10 ngày mà chưa vượt qua được suối Kim Hoa thì đôi trai gái trẻ sẽ bị hóa đá.
Trớ trêu thay, vào đêm thứ 10 bỏ trốn, khi đôi trai gái chạy đến thượng nguồn suối Kim Hoa thì cô gái không may bị ngã xuống bãi sình lầy, còn chàng trai thì đã vượt qua được. Nhưng sau đó, chàng không thấy cô gái đâu nên quay đầu tìm kiếm, song chỉ chạy được một quãng, do quá mệt mỏi mà đã gục xuống. Đến khi trời sáng, chàng bị hóa đá, đầu vẫn quay về phương Bắc nơi cô gái vẫn chờ trông. Còn cô gái cũng đã bị hóa đá, đầu quay về hướng nam như cố đuổi theo hướng chàng trai, dõi trông chờ chàng. Đó cũng là lý do vì sao chúng lại có hình dạng giống nhau, và tảng đá chồng thì lớn hơn tảng đá vợ.
Người già trong vùng vẫn thường kể chuyện cho con cháu rằng hai tảng đá hình vẫn như vẫn tìm đến với nhau. Ở phía trái, phải của hai tảng đá vẫn tồn tại hai cánh rừng nhỏ, trong đó có rất nhiều cây cổ thụ và hai miếu thờ mối tình chung thủy của đôi trai gái trên của đồng bào dân tộc Sa Pa.
Người già trong vùng vẫn thường kể chuyện cho con cháu rằng hai tảng đá hình vẫn như vẫn tìm đến với nhau. Ở phía trái, phải của hai tảng đá vẫn tồn tại hai cánh rừng nhỏ, trong đó có rất nhiều cây cổ thụ và hai miếu thờ mối tình chung thủy của đôi trai gái trên của đồng bào dân tộc Sa Pa.
