Động Hàm Rồng nằm trên địa phận huyện Mường Khương (Lào Cai), cách thị trấn Mường Khương tầm 2km. Đến với nơi đây, du khách sẽ có dịp được chiêm ngưỡng vẻ đẹp nên thơ, huyền bí của một vùng núi rừng bao la và rộng lớn.
Từ thành phố Lào Cai, men theo tuyến quốc lộ 4D ngược lên phía đông bắc tầm khoảng 50km, du khách đã đến địa phận huyện Mường Khương. Nhìn từ đằng xa, các thôn bản làng ở huyện Mường Khương thấp thoáng xen lẫn đâu đó trong màu xanh bạt ngạt của núi rừng trùng điệp. Càng đến gần thì càng cảm thấy cảnh sắc nơi đây như một bức tranh sơn mài vô cùng sinh động.
Hòa lẫn trong khủng cảnh thiên nhiên tươi đẹp ấy là những nếp nhà sàn, những căn nhà trệt xin xắn, những ngôi trường lấp lo qua những làn cây hay những cánh đồng lúa bậc thang Tùng Lâu-Na Bủ trải dài vô tận, mênh mông bát ngát…và đặc biệt nổi bật lên đó chính là quần thể hang động Hàm Rồng, một trong những địa điểm du lịch nổi tiếng được xếp hạng di tích Quốc gia.
Để đến với quần thể hang động Hàm Rồng, du khách phải men theo dòng suối Tùng Lâu đến khu đầu nguồn mới có thể đến cửa chính vào động. Dòng suối này quanh năm uốn mình theo từng khe núi, vách đá và tạo thành dòng thác Pao Tủng- một thắng cảnh thiên nhiên tuyệt diệu của cả vùng Mường Khương.
Quần thể hang động Hàm Rồng bao gồm 4 hang là: hang Lũng Pâu, hang Mười Ngựa, hang Nắm Oọc và khu hang động Cao Sơn. Đặc biệt trong đó có 2 hang chính nối liền nhau cho tổng chiều dài khoảng 750m, trong khi hang Lũng Pâu nằm sâu trong lòng dãy núi đá vôi sừng sững và thuộc địa phận xã Tung Chung Phố, nơi phát hiện trống đồng Pha Long nổi tiếng với niên đại gần 4.000 năm vào năm 1959. Còn hang Nắm Oọc thuộc xã Nấm Lư có chứa rất nhiều nhũ đá và tượng bụt kỳ ảo. Tại đây, thường tổ chức các lễ hội dân gian độc đáo và đặc sắc của người Nùng, hay một số thôn bản khác trong vùng.
Hang Mười Ngựa (hay hang Sừ Ma Tủng) thuộc xã Tả Ngải Chồ, là tụ điểm hoạt động của bọn thổ phỉ Châu Quang Lồ khét tiếng, trước từng là tay sai của thực dân Pháp và sau đã bị quân dân địa phương cùng các đơn vị bộ đội chủ lực tiêu diệt, giải phóng khu Pha Long năm 1952 và mang đến cuộc sống bình yên cho đồng bào dân tộc vùng cao Tây Bắc.
Khu hang động Cao Sơn lại nằm ẩn mình trong lòng dãy núi đá vô chập cùng, cao chót vót. Bên trong có rất nhiều các tảng đá với nhiều hình thù đẹp mắt, trông khá giống những ô ruộng bậc thang, hay chiếc bàn, các công cụ sản xuất,…Nơi đây, không chỉ là nơi chứng tích phơi thây xác giặc của dân quân địa phương, mà trước đây còn từng là căn cứ hoạt động cách mạng chống Pháp và phỉ ở Mường Khương, cũng như khu vực phòng thủ an ninh quốc phòng của Tổ Quốc trong thời kỳ đổi mới hiện nay.
Vì vậy, nếu có dịp tìm đến Sapa, hãy đến với quần thể hang động Hàm Rồng, du khách chắc chắn sẽ có dịp được chiêm ngưỡng vẻ đẹp huyền bí giữa thiên nhiên đất trời bao la rộng lớn.
