54 dân tộc anh em trên đất nước ta mang đến đa màu sắc văn hóa đặc sắc khác nhau. Sự phong phú ấy làm cho đời sống văn hóa của các dân tộc như tấm áo váy của cô gái Lô Lô, rực rỡ sắc màu song vẫn hài hòa, đẹp lạ thường. Một trong những làm nên sắc màu đó là Chợ tình Sa Pa.
Hai chữ “Chợ tình” đã đi vào cách hiểu của người miền xuôi như một phạm trù miêu tả về tình yêu, hôn nhân lứa đôi. Giải thích thì có thể, nhưng vẫn không có cách nào định nghĩa thấu đáo về hai từ ghép lại này. Bởi vì, gọi là chợ nhưng lại không có hoạt động mua bán nào diễn ra, nhưng cái tình không ai bán và cũng chẳng ai mua. Vậy chợ ở đâu? Hàng hóa ở đâu? Người mua ở đâu?
Trớ trêu thay, những người yêu nhau, có tình ý với nhau lại lấy chợ làm nơi hẹn hò, trao đổi tình cảm với nhau. Ở nơi đây, các cặp đôi có thể thể hiện những cử chỉ yêu đương mà không cần để ý đến ánh mắt người khác. Cũng dễ hiểu vì hầu hết người dân đồng bào vùng cao đều đến đây và nhận định phong tục kết duyên này. Chợ tình sau đó đã trở nên vô cùng nổi tiếng và trở thành một địa điểm du lịch hấp dẫn, có sức cuốn hút kỳ lạ đối với khách du lịch trong ngoài nước khi đến thăm Sa Pa.
Cái thị trấn nhỏ bé này nằm ở một vùng tiểu khí hậu ôn đới, mùa hè mát mẻ quanh năm, mùa đông thì lạnh giá, có năm thì có tuyết rơi vô cùng lãng mạn, hấp dẫn khách hiếu kỳ đến thăm quan. Chợ tình Sa Pa là chợ của người Dao và được hội họp vào thứ Bảy hàng tuần. Ngay từ chiều hôm đó, dưới phố, hay ở sân nhà thờ đã đầy rẫy phụ nữ quấn khăn đỏ và mặc những trang phục thuê hoa văn lộng lẫy, đi kèm cùng với khuy bạc, vòng bạc, những đồng tiền nhỏ đính trên vai áo lấp lánh. Mỗi khi họ bước đi, những chùm lục lạc đồng xinh xắn phát ra tiếng reo vui tai.
Đối tượng của các cô gái là những chàng trai người Dao trong trang phục áo Chàm, đội khăn cùng màu, đeo đồng hồ và khoác chiếc đài cassette. Ở một góc nào đó trong chợi, du khách có thể dễ dàng thấy các nhóm tụm năm tụm bảy chàng trai vây quanh một cô gái. Họ đưa những chiếc đài catssette đến gần cô gái và ghi âm những khúc hát tỏ tình bằng tiếng dân tộc. Nếu thấy có người lạ tiếp cận, cô gái sẽ xấu hổ cúi đầu, hoặc lấy tay che che mặt lại, nhưng vẫn hát đáp trả với giai điệu run run.
Những cô gái trẻ đẹp thường được nhiều chàng trai để ý, vây quanh và mở cassette tỏ tình cho cô gái nghe hoặc tán tỉnh không được thì tặng lại làm quà kỷ niệm. Cô gái không ưng ý thì có thể bỏ quà chạy và bị nắm tay giữ lại. Động tác này theo phong tục của người Dao gọi là “kéo”, một biểu hiện cho sự tỏ tình quyết liệt. Còn nếu cô gái “chấm” được một chàng trai ưng ý nào đó, họ sẽ dúi vào tay người ấy một vật đính ước (nhẫn, vòng tay hoặc chiếc lược,…) sau đó đám đông ồ lên rồi tản ra. Cô gái cũng sẽ quay về với đám bạn, chị em của mình. Một lúc sau khi yên tĩnh trở lại, 2, 3 cô bạn của cô gái trên sẽ đưa bạn của mình đến "gửi gắm" cho người đàn ông lúc này mà cô đã chọn. Rồi đôi bạn tình sẽ đưa nhau tới đâu đó, chỉ có rặng Samu xào xạc kia mới biết mà thôi,…
